Tomando o seu título da serie de Goya, a nova exposición impulsada ao abeiro da colaboración entre Belas Artes e o Museo de Pontevedra ten no potencial expresivo da cor negra e da escuridade o seu fío condutor. Na mostra Pinturas negras, trece artistas formados na facultade ou que exercen como docentes neste centro presentan un conxunto de obras de diferentes xéneros e con “significados moi diversos”, mais conectadas todas elas por “un vínculo formal e visual”, como é “a presenza do negro, da escuridade”, destaca o vicedecano de Cultura da facultade, Ignacio Pérez-Jofre, comisario desta exposición xunto á xestora cultural e investigadora predoutoral Sandra MG.
Pinturas negras inaugurase este venres 19 ás 19.00 horas no Edificio Castelao do Museo, onde poderá visitarse ata 6 de abril, e este mércores foi presentada por Pérez-Jofre e o vicepresidente da Deputación de Pontevedra, Rafa Domínguez. Como sinalou o comisario, esta mostra “enmárcase nunha serie de proxectos que vimos realizando en colaboración co Museo” e que permitiron levar a este espazo as obras dunha serie de “artistas vinculados á facultade”, ben como antigos alumnos e alumnas, ben como docentes. Desta volta, Pérez-Jofre e a tamén comisaria Sandra Muñiz buscaron que a exposición tivese unha idea central, que rematou sendo a presenza da cor negra na obra destes trece artistas, “Pensamos que había unha conexión cunha certa tradición da pintura española e galega dun certo tenebrismo, dun uso dramático e expresivo da escuridade”, sinalou Pérez-Jofre. Nese senso, a través do título de Pinturas negras, buscaron pór o foco en que “a arte contemporánea, a pesar de ter a súa propia linguaxe, tamén procede dunha longa historia coa que estamos conectados”, como sería neste caso o xeito en que pintores como Goya plasmaron plasticamente esas ideas do escuro ou o tenebroso.
A terceira edición do seminario Mulleres, feminismos, canon, que o Museo de Pontevedra organiza en colaboración coa Área de Antropoloxía Social e Cultural da Universidade de Vigo, reflexionará sobre os códigos éticos e estéticos arredor da imaxe da muller. Promovida pola Deputación, a xornada terá lugar o vindeiro venres 28 de febreiro e combinará as conferencias da exiptóloga e profesora da UVigo Iria Souto e do profesor honorario da Universidad Autónoma de Madrid Waleed Saleh Alkhalifa, coas visitas comentadas á colección do museo a cargo dos investigadores Helena Rodríguez Villar e Germán Labrador.
Baixo o título de Códigos éticos e estéticos ao redor da imaxe da muller. Xuízos de valor e controversias sociais e culturais, este seminario buscará tanto revisar os estereotipos de xénero presentes na arte como as lecturas sobre o rol da muller na historia e no presente, a través dunha análise tanto dos canons estéticos coma dos códigos visuais como construcións culturais e sociais. Coordinado desde o Museo, na organización deste seminario participa desde os seus inicios a investigadora da Universidade de Vigo Fátima Braña, que lembra que se trata dun evento que conecta directamente coa súa liña de investigación “sobre feminismo e patrimonio cultural”, así como coa formación do alumnado da materia Patrimonio cultural, do Grao en Turismo e do Programa Conxunto de Estudos Oficiais (PCEO) Turismo-Historia, da Facultade de Ciencias Empresariais e Turismo do campus de Ourense, que participarán neste seminario.
O uso de elementos atopados nas rúas da cidade constitúe unha das liñas centrais do traballo artístico do profesor da Facultade de Belas Artes Ignacio Pérez-Jofre, que na tarde deste xoves presenta no local da asociación Kentada Tarima flotante, unha instalación que define como unha “colaxe” conformada por un conxunto de táboas atopadas na rúa, pero que o artista presenta no chan, colocada sobre “unha estrutura de palés” que remiten a esa idea dunha tarima flotante e que obrigan ao público a situarse sobre a propia obra. De feito, é necesario camiñar sobre esta instalación para poder contemplar ás pezas que completan este proxecto expositivo, definidas tamén polo uso de materiais atopados.
“Interesábame moito a idea dunha instalación habitada polo espectador”, recoñece Pérez-Jofre, que construíu con “unha especie de colaxe que ocupa case todo o espazo e sobre o que se pode camiñar”. De feito, foi o propio traballo na construción dunha obra tomando como punto de partida unha serie de táboas e fragmentos de madeiras “de diferentes grosores, que van encaixando, aínda que non perfectamente”, o que levouno á idea dunha tarima flotante, que contrapón a “sensación de comodidade ou de benestar” que se asociaría a un fogar co “precario” dos materiais empregados. Deste xeito, a peza que o profesor do Departamento de Pintura presenta este xoves ás 19.00 horas no local de Kentada rematou por converterse “nunha obra á que téste que subir”, o que leva a unha “percepción completamente diferente”, marcada “polas resonancias” que se van xerando ao pisar ás diferentes táboas.
Analizar o grao de coñecemento e participación da mocidade na programación cultural que se desenvolve en Pontevedra e o papel das redes sociais e influencers neste ámbito. Estes eran os principais obxectivos do estudo desenvolvido pola profesora da Facultade de Comunicación Beatriz Martínez ao abeiro do programa de axudas para o desenvolvemento de iniciativas investigadoras financiado pola Deputación de Pontevedra, no marco dun convenio de colaboración coa UVigo. A través dunha enquisa e da organización de grupos de discusión, este traballo permitiu constatar que se ben mozos e mozas “si están conectados” coa oferta cultural da cidade “da que parecen participar e din interesarse”, como explica esta investigadora do grupo CS1, non o fan a través das redes sociais das institucións e entidades culturais da localidade.
Diferentes estudos, lembra Martínez, sinalan que “a programación cultural tradicional non sempre logra captar a atención dos mozos, debido a unha desconexión en termos de linguaxe, formatos e accesibilidade”. Neste contexto, resulta “crucial entender o papel das redes e influencers nos seus intereses”, que se teñen convertido en “ferramentas clave” á hora de achegar a programación cultural ás novas audiencias. Analizar o seu papel na “conexión entre a oferta cultural” de Pontevedra a as novas xeracións era nese senso un dos propósitos do proxecto Conectando culturas: Análisis de la oferta cultural de Pontevedra en redes sociales y su impacto en los jóvenes, con atención también al Camino de Santiago.
Mulleres, traballo e memoria é o título da exposición que a artista e profesora da Facultade de Belas Artes inaugura na tarde deste venres no Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC) e no que se reflicten os eixes temáticos dunha mostra na que os “elementos da memoria persoal e familiar da artista se entretecen coa memoria colectiva dun pasado histórico anda recente” e coa “reivindicación do traballo das mulleres e a denuncia da súa escasa consideración, pasada e presente”, como sinalan desde o CGAC. Presentada como “pioneira da paxe artística feminista en Galicia”, Caldas foi seleccionada para protagonizar unha nova mostra do programa dedicada a artistas galegos de media carreira da “principal institución dedicada á arte contemporánea de Galicia”, como sinala a docente, que destaca a oportunidade que supón poder “traballar profesionalmente” nun espazo como este museo de Santiago de Compostela.
Acompañada polo director xeral de Cultura da Xunta de Galicia, Anxo Lorenzo, o director do CGAC, Santiago Olmo, e a comisaria da exposición, Montse Cea, Caldas presentaba na mañá deste venres unha exposición “centrada na memoria das mulleres e na memoria familiar vinculada á memoria democrática”, que poderá visitarse ata o 25 de maio. Como recoñece a profesora do Departamento de Pintura, para esta exposición “quixemos fuxir radicalmente da idea dunha retrospectiva”, de tal xeito que avogaron por unha “articulación temática” sustentada en creacións recentes, adaptacións de obras previas ou pezas creadas creados especificamente para esta mostra, como o proxecto Retrato de Familia, no que a artista e docente “reflexiona sobre a súa historia familiar para denunciar a violencia sufrida pola sociedade durante a Guerra Civil e a ditadura franquista”, sinalan desde o CGAC.
Ao abeiro dun convenio de colaboración entre a Universidade de Vigo e a Asociación Galega de Comunicación para o Cambio Social (Agareso), a Facultade de Comunicación converteuse o pasado curso en sede do curso Comunicar para o cambio, do que xurdiu Mar de fóra, a curtamtetraxe documental sobre a migración feminina a Canarias, realizada polo estudante desta facultade Ángel Cea, xunto con Érika Martínez e Miriam Rodríguez. Participantes na última edición deste curso de especialización, os tres foron seleccionados para viaxar o pasado verán ao arquipélago e gravar un documental que trata de debullar a realidade das mulleres migrantes na ruta canaria. O resultado final estrearase o vindeiro xoves 6, ás 20.00 horas, na sede da Vicereitoría do campus, nun acto promovido por Agareso coa colaboración da Universidade de Vigo.
Este Curso de Especialización en Comunicación para o Cambio Social complétase cun módulo práctico que permite aos e ás estudantes que presenten os mellores traballos de cada edición pór en práctica os coñecementos adquiridos desenvolvendo un proxecto real. Neste caso, Cea, Martínez e Rodríguez foron os escollidos para viaxar a Canarias, onde traballaron nunha documental que “trata de debullar a realidade migratoria feminina” a través das voces das súas protagonistas e das persoas que traballan directamente con elas á súa chegada ás illas, que o pasado ano recibiron 47.000 persoas migrantes.
Un percorrido pola historia do deseño gráfico en Galicia, que “retrocede varios séculos na historia dos símbolos que forxaron a identidade do país e que influíron no deseño gráfico contemporáneo”. Deste xeito presenta o decano da Facultade de Deseño, Marcos Dopico, A Galicia deseñada, o libro que recolle os resultados da investigación sobre a creación de símbolos, marcas e identidades gráficas en Galicia que levou a cabo xunto aos deseñadores e investigadores Cibrán Rico e Suso Vázquez. Editado pola Universidade da Coruña e Fabulatorio, o volume permite coñecer como unha serie de símbolos “arraigados na cultura galega” foron empregados e reinterpretados por institucións e empresas para a construción de identidades corporativas que as vinculasen co territorio, contribuíndo, como sinala Dopico, a que Galicia posúa “unha identidade gráfica diferenciada”.
Resultado da investigación desenvolvida por Dopico xunto a Rico e Vázquez, responsables do estudio Desescribir, investigadores predoutorais na UVigo e profesores na Facultade de Deseño, A Galicia deseñada toma como base a exposición do mesmo nome que presentaban a finais de 2022 na Sala Normal da Universidade da Coruña. Nela, propuñan un percorrido pola historia do deseño en Galicia a través dunha selección de cen símbolos, marcas e identidades gráficas, que agora amplían nun volume de preto de 700 páxinas con novos textos que afondan nos “diferentes condicionantes económicos, sociais e políticos que ao longo da historia influíron no deseño no país” e con “novas pezas e marcas gráficas”. Trátase nese senso, recoñece Dopico, do primeiro libro “que analiza de forma completa e extensa a historia do deseño de identidades corporativas e a creación de símbolos identitarios” en Galicia.
Unha investigación sobre a relación que se dá entre corpo e espazo a través do uso do téxtil nas instalacións artísticas contemporáneas. Deste xeito preséntase o libro Espacios Textiles: Habitando la interfaz, nova publicación do grupo de investigación dx5 (digital & graphic art research), da Facultade de Belas Artes, que recolle os resultados do estudo de máis de 200 obras de artistas dos séculos XX e XXI, que Sara Coleman desenvolveu no marco da súa tese de doutoramento e que deu como resultado o primeiro libro centrado nas instalacións artísticas téxtiles. Publicado polo grupo dx5 e Dardo, co financiamento da Xunta de Galicia, o ensaio “parte da idea de que o téxtil é reflexo dunha estrutura de pensamento que sucede a través dunha relación material entre corpo e espazo, onde o tecido se sitúa como interface”, sinala esta artista e investigadora.
“Neste ensaio, proponse pór o foco nese espazo intermedio que ocupan os téxtiles e que permite aos artistas explorar novas formas de expresión e significado”, engade Ana Soler, directora do grupo dx5 e editora dun volume que recolle unha adaptación da tese que Coleman desenvolveu baixo a súa dirección. Espacios Textiles: Habitando la interfaz articúlase arredor do concepto de “modos téxtiles”, co que Coleman busca ir máis aló do uso de tecidos na arte “para referirme aos téxtiles nun sentido amplo e, sobre todo, para entendelos como procesos e formas de facer”. Xerados a través do entretecido, do anoado ou do compactado, “os téxtiles encerran múltiples e diversas formas de procesar que, á súa vez, remítennos a diferentes formas de pensamento”, subliña a tamén profesora da Universidad de La Laguna.
Un repositorio compila os vídeos contra a desinformación do estudantado da Facultade de Comunicación
Desde o curso 2019/2020, o profesor da Facultade de Comunicación Alberto Dafonte desenvolve un proxecto de aprendizaxe-servizo (ApS) no que o alumnado deste centro elabora unha serie de vídeos divulgativos dirixidos a informar dos efectos da desinformación e das ferramentas existentes para combatela. Co obxectivo de facilitar o acceso a esta serie de contidos, esta iniciativa vese complementada pola posta en marcha dun repositorio dixital que reúne os vídeos realizados nas últimas edicións desta actividade, na que o alumnado conta coa colaboración da ONG Ecos de Sur, que lles achega asesoramento e formación complementaria.
O obxectivo desta iniciativa, enmarcada nas actividades do grupo de innovación docente Dixitais, é permitir que a cidadanía “poida ter acceso, dunha maneira máis ordenada e organizada” a uns “traballos que poden ser moi útiles”, apunta Dafonte. Despois de que nas últimas semanas finalizase a sexta edición dunha actividade seleccionada na convocatoria de proxectos de ApS no marco da Axenda 2030 e dos seus ODS da UVigo, a posta en marcha deste repositorio permite coñecer os vídeos realizados e publicados en diferentes redes sociais nas últimas semanas por 35 estudantes do Grao en Comunicación Audiovisual, na sexta edición do proxecto Dixitais. Laboratorio cidadán para a competencia dixital e mediática. Tratábase, como apunta Dafonte, do segundo curso no que o proxecto se desenvolvía no marco da materia Propaganda en medios audiovisuais, o que permite “unha vinculación máis profunda entre a dimensión teórica da materia e o seu desenvolvemento práctico, entrando nunha etapa máis especializada en canto aos contidos abordados no proxecto”.